Φαρμακευτικό Marketing & Προώθηση Προϊόντων Υγείας
Το φαρμακευτικό μάρκετινγκ και η γενικότερη προώθηση προϊόντων υγείας είναι η βασικότερη δραστηριότητα που πρέπει να εφαρμόσει κάθε εταιρεία προκειμένου να επιβιώσει και να αναπτυχθεί. Χωρίς marketing και προώθηση τα προϊόντα μίας εταιρείας είναι καταδικασμένα να αποτύχουν ασχέτως του πόσο αποτελεσματικά, ποιοτικά και μελετημένα είναι (εκτός ίσως αν πρόκειται για πραγματικά επαναστατικά προϊόντα που παρόμοια τους δεν υπάρχουν). Το φαρμακευτικό marketing όμως είναι και μία πολύπλοκη διαδικασία που απαιτεί βαθειά γνώση της αγοράς και εμπειρία και ως εκ τούτου δεν μπορεί να υλοποιηθεί από απλούς marketeers.
Το μάρκετινγκ και η προώθηση ενός φαρμακευτικού προϊόντος απαιτεί όχι μόνο γνώση του προϊόντος και της αγοράς. Απαιτεί ανάλυση και γνώση των επαγγελματιών υγείας (ιατρών, φαρμακοποιών, νοσηλευτών κλπ), απαιτεί σε βάθος γνώση του ανταγωνισμού (προϊόντα, προωθητικές πρακτικές που υιοθετεί, δύναμη πωλήσεων που διαθέτει), ανάλυση και γνώση των καναλιών διανομής αυτής της προϊοντικής κατηγορίας, ανάλυση των ασθενών και των δυνητικών πελατών καθώς και της ροής τους.
Βασικό συστατικό της επιτυχίας μίας ενέργειας προώθησης και marketing είναι το μήνυμα που θα μεταφέρει η εταιρεία στους πελάτες της. Το μήνυμα θα πρέπει να διαφοροποιείται αναλόγως του ποιος είναι ο τελικός αποδέκτης. Για παράδειγμα άλλα χαρακτηριστικά ενδιαφέρουν τους γιατρούς, άλλα τους φαρμακοποιούς και άλλα τους τελικούς καταναλωτές του προϊόντος. Αν η εταιρεία μεταδώσει το ίδιο μήνυμα και στις τρεις προαναφερόμενες κατηγορίες, το βέβαιο είναι ότι θα έχει περιορισμένη απήχηση.
Όταν πρόκειται για συνταγογραφούμενα προϊόντα το μίγμα προώθησης και μάρκετινγκ γίνεται ακόμη πιο πολύπλοκο καθώς η εν λόγω κατηγορία παρουσιάζει σημαντικές ιδιαιτερότητες. Ο βασικότερος περιορισμός είναι ότι σε αντίθεση με κάποιο ΜΗΣΥΦΑ (OTC) ή άλλο προϊόν ευρείας κατανάλωσης (π.χ. Συμπληρώματα Διατροφής), η ζήτηση του συνταγογραφούμενου φαρμάκου εξαρτάται όχι μόνο από τον ασθενή αλλά και από τον ιατρό που χορηγεί την ιατρική συνταγή και τον ασφαλιστικό φορέα που το αποζημιώνει. Ως εκ τούτου μιλάμε για μία αυστηρά ρυθμιζόμενη από το κράτος αγορά με σημαντικούς περιορισμούς και πολλές παρεμβάσεις όπως στο θέμα της τιμής.
Στις περιπτώσεις των OTC (ΜΗΣΥΦΑ, ΓΕΔΙΦΑ) και γενικότερα των ευρείας χρήσης προϊόντων υγείας και ευεξίας όπως συμπληρώματα διατροφής, προϊόντα προσωπικής περιποίησης κ.α. το ρυθμιστικό πλαίσιο είναι πολύ πιο χαλαρό. Σε αυτές τις κατηγορίες οι εταιρείες μπορούν να υιοθετήσουν και να πραγματοποιήσουν πολλές και διαφορετικές ενέργειες μάρκετινγκ και να απευθυνθούν σε όλους τους εμπλεκόμενους της φαρμακευτικής αγοράς, φτάνοντας ακόμη και στον τελικό καταναλωτή.
Οι εταιρείες σε αυτές τις περιπτώσεις μπορούν να χρησιμοποιήσουν ένα μίγμα προώθησης που θα περιλαμβάνει διαφήμιση στα μέσα μαζικής ενημέρωσης (π.χ. τηλεόραση, ραδιόφωνο, περιοδικά κλπ), internet (ή αλλιώς digital) marketing (π.χ. μέσω της ύπαρξης εξειδικευμένης ιστοσελίδας για το κάθε προϊόν, χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης όπως facebook, youtube κ.α) καθώς και χρήση τμημάτων πώλησης που θα απευθύνονται στους επαγγελματίες υγείας (ιατρούς και φαρμακοποιούς).
Το marketing προϊόντων υγείας όμως δεν σταματάει εκεί. Μπορεί να γίνει ακόμη πιο στοχευμένο μέσα από τα κανάλια διανομής τους. Για παράδειγμα μία εταιρεία μπορεί να χρησιμοποιήσει προωθήτριες που θα δειγματίζουν τα προϊόντα στους πελάτες του φαρμακείου. Μπορεί επίσης να δίνει εκπτωτικά κουπόνια ή δείγματα στους γιατρούς. Το φαρμακευτικό μάρκετινγκ περιλαμβάνει επίσης και προβολή των προϊόντων μέσω της ανάπτυξης δημοσίων σχέσεων και της δημοσιότητας σε εξειδικευμένα περιοδικά αλλά και στον επιστημονικό τύπο.
Καθώς στην σημερινή εποχή υπάρχει μία πληθώρα ομοειδών προϊόντων, με παρόμοιες ιδιότητες και θεραπευτικά αποτελέσματα οι υπεύθυνοι μάρκετινγκ θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί στην κατανομή των πόρων που θα διαθέσουν μεταξύ των διαφορετικών προωθητικών ενεργειών. Για παράδειγμα υπάρχουν εταιρείες που δίνουν μεγάλη έμφαση στις DTC (Direct To Consumer) ενέργειες ενώ παραβλέπουν άλλες εξίσου σημαντικές δράσεις προώθησης όπως η χρήση ενός εξειδικευμένου τμήματος πωλήσεων και ιατρικής ενημέρωσης.
Ένα τμήμα επιστημονικής ενημέρωσης μπορεί να συμβάλλει καίρια στην εξασφάλιση της υποστήριξης των επαγγελματιών υγείας προς όφελος ενός προϊόντος. Ερχόμενος σε επαφή με ένα προϊόν, γνωρίζοντας το, μαθαίνοντας τα πλεονεκτήματα του, τον τρόπο δράσης του, ακόμη και δοκιμάζοντας το, αυξάνονται σημαντικά οι πιθανότητες ένας επαγγελματίας υγείας να το προτείνει στους πελάτες του. Ως εκ τούτου αυξάνονται κατά πολύ οι πιθανότητες ο πελάτης να το ζητήσει με το όνομα του και εν τέλει να το αγοράσει, καθώς η γνώμη του επαγγελματία υγείας βαρύνει πολύ περισσότερο από μία διαφήμιση στην τηλεόραση ή οπουδήποτε αλλού.
Τέλος κάτι που θα πρέπει να λάβει σοβαρά υπόψη της η εταιρεία και που σχετίζεται άμεσα με την επιτυχία των ενεργειών φαρμακευτικού marketing και προώθησης, είναι η ανάπτυξη των καναλιών διανομής. Με άλλα λόγια όσο αποδοτικό και αν είναι ένα τμήμα επιστημονικής ενημέρωσης, όση διείσδυση και αν πετυχαίνουν οι διαφημιστικές ενέργειες, αν το προϊόν δεν βρίσκεται στα σημεία λιανικής πώλησης και δεν υπάρχει επαρκής κάλυψη της αγοράς τότε δεν πρόκειται να πουλήσει.
Συνοψίζοντας, θα λέγαμε ότι το φαρμακευτικό μάρκετινγκ και γενικότερα η προώθηση προϊόντων υγείας είναι μία δραστηριότητα που έχει πολλές παραμέτρους και απαιτεί σύνθετες γνώσεις και εμπειρία. Η κάθε εταιρεία θα πρέπει να μελετήσει σε βάθος το μίγμα φαρμακευτικού marketing που θέλει να εφαρμόσει και να κατανείμει σωστά τους πόρους της μεταξύ των πολλών και διαφορετικών ενεργειών που θα κληθεί να υιοθετήσει. Το τρίπτυχο ενός επαρκούς σχεδίου προώθησης είναι: διανομή – πωλήσεις – διαφήμιση. Από εκεί και ύστερα οι λύσεις που μπορούν να εφαρμοστούν είναι πολλές και ποικίλες με διαφορετική απόδοση η καθεμία.